Một số giải pháp huấn luyện và bồi dưỡng đội tuyển môn đẩy gậy ở Trường THCS PTDTBT THCS Sơn Điền
Phần I. Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài:
Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập của đất nước chúng ta hiện nay, thì mục tiêu của ngành Giáo dục - Đào tạo là tạo ra những con người toàn diện để thực hiện công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Như Bác Hồ đã từng nói: “Có đức, có tài nhưng không đủ sức khỏe thì làm việc gì cũng khó”.
Do đó trong những năm học qua ngành Giáo dục Lâm Đồng đã đưa môn Đẩy gậy vào thi đấu chính thức tại HKPĐ cấp tỉnh.
Xuất phát từ ý nghĩa và tầm quan trọng đó. Cho nên tôi chọn đề tài. “Một số giải pháp huấn luyện và bồi dưỡng đội tuyển môn đẩy gậy ở trường THCS. Để nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tại trường PTDTBT THCS Sơn Điền”.
Nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục thể chất, là một giáo viên đã có nhiều năm công tác, tôi luôn trăn trở có những cải tiến cụ thể để nâng cao hiệu quả trong giảng dạy và huấn luyện đội tuyển của trường. Xuất phát từ tình hình thực tiễn của học sinh Trường PTDTBT THCS Sơn Điền”. Tôi đã rút ra được nhiều kinh nghiệm bổ ích.
Từ đó tôi mạnh dạn xây dựng đề tài: “Một số giải pháp huấn luyện và bồi dưỡng đội tuyển môn đẩy gậy ở trường THCS. Để nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tại trường PTDTBT THCS Sơn Điền”
2. Giới hạn: (học sinh Trường PTDTBT THCS Sơn Điền).
3. Thời gian nghiên cứu: (từ 20/9/2023 đến 30/4/2024).
Phần II. Nội dung
Nội dung đề tài, sáng kiến, giải pháp hữu ích gồm cố:
1. Thực trạng, những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân chủ quan, khách quan.
1.1. Khó khăn
- Học sinh
+ Một số em có tư tưởng ngại vận động mà chỉ thực hiện cho có lệ, đặc biệt ở học sinh nữ cơ thể các em đang tuổi dậy thì nó ngăn cản các em tham gia nhiệt tình trong mọi hoạt động nên khó khăn trong việc chọn lựa học sinh thực sự có khả năng.
+ Đại đa số học sinh lười vận động tiếp thu kĩ thuật động tác chậm nên gặp nhiều khó khăn cho giáo viên trong việc hướng dẫn.
+ Hoàn cảnh các em còn nhiều khó khăn, ngoài việc học các em còn phải
phụ giúp gia đình, phụ huynh chưa thật sự quan tâm đến việc học của con em mình nên ít nhiều ảnh hưởng đến tâm lý, kết quả học tập.
- Giáo viên
+ Khu sân bãi tập còn thiếu, dụng cụ hỗ trợ tập luyện không có nên ảnh hưởng đến quá trình vận động của học sinh.
1.2. Thuận lợi
- Được sự quan tâm giúp đỡ và chỉ đạo kịp thời của ban giám hiệu và các đoàn thể trong nhà trường.
- Bản thân giáo viên an tâm công tác, là giáo viên có tính kỷ luật, tinh thần trách nhiệm trong công việc. Được phân công dạy đúng chuyên môn được đào tạo.
- Đồ dùng dạy học đầy đủ, điều kiện sân bãi tập dần được tu sửa nâng cấp.
- Đây là môn học có đặc thù là vận động nên sau một vài tiết học trong phòng, các em được ra ngoài vận động với môn thể dục các em thường háo hức, có tinh thần học sôi nổi, nhiệt tình.
- Hầu hết học sinh của trường là học sinh người đồng bào nên các em có nền tảng thể lực tốt có thể đáp ứng các bài tập với lượng vận động cao trong tập luyện.
1.3. Sự cần thiết của giải pháp hữu ích
Từ những thuận lợi của học sinh như trên , nhưng những năm trước khi tham gia thi đấu học sinh thường không có những thành tích tốt. Như vậy vấn đề không nằm ở học sinh mà do các phương pháp huấn luyện chưa phù hợp như cách chọn lựa chưa đúng học sinh có khả năng thực sự, phương pháp huấn luyện chưa giúp học sinh phát huy tối đa khả năng của bản thân cũng như học sinh chưa có tâm lý tốt khi bước vào những cuộc thi chính thức. Do đó điều cần thiết là giáo viên huấn luyện phải có những phương pháp phù hợp để khắc phục những khó khăn tồn tại trên.
Thông qua các hoạt động huấn luyện giúp học sinh thêm tự tin hơn vào bản thân khi khám phá được những khả năng của chính mình, tạo động lực cố gắng cho các em trong học tập cũng như trong cuộc sống hằng ngày vốn nhiều khó khăn của các em, rèn luyện cho các em ý thức tự giác tính kỷ luật, ý trí vươn lên, hình thành kỹ năng kỹ xảo vận động. Giáo viên cũng có thêm kinh nghiệm trong công tác huấn luyện học. Ngoài ra còn tạo cơ hội giao tiếp giữa thầy và trò, tạo sự thân thiện gần gũi hơn với các em.
2. Những giải pháp để khắc phục hạn chế, tồn tại. Giải pháp thực hiện phải đảm bảo 03 yếu tố
* Giải pháp thực hiện:
- Tuyên truyền và phổ biến về luật môn Đẩy gậy
Tôi đã tham mưu với ban giám hiệu sớm ban hành Điều lệ HKPĐ cấp trường gửi tới các lớp và giáo viên chủ nhiệm.
Thông qua hoạt động ngoại khóa của nhà trường tôi đã tuyên truyền giới thiệu về Luật thi đấu, tổ chức thi đấu giữa các tổ trong lớp để các em nắm được luật và biết cách thi đấu đạt hiệu quả.
- Tuyển chọn VĐV vào tập luyện môn đẩy gậy.
Thông qua HKPĐ cấp trường năm học 2023-2024. Tôi đã chọn ra được các em đạt giải nhất nhì của các hạng cân để tham gia tập luyện.
Trước khi đi vào môn đẩy gậy này giáo viên cần giới thiệu cho học sinh hiểu rõ vị trí, vai trò và tác dụng của môn “đẩy gậy” đối với sự hình thành và phát triển cơ thể đối với các hoạt động hàng ngày cũng như trong lao động, vui chơi và học tập của các em.
Giới thiệu và khắc sâu cho học sinh khái niệm “đẩy gậy”. Nếu có thể cho học sinh quan sát thêm một số tranh ảnh và băng hình …về kĩ thuật đẩy gậy.
Giới thiệu cho học sinh biết một số thành tích tốt nhất về môn “đẩy gậy” của trường, huyện, tỉnh, toàn quốc, khu vực, qua tư liệu của các kỳ Hội khoẻ Phù Đổng hoặc Đại hội thể dục thể thao.
Xác định cho học sinh biết các giai đoạn “đẩy gậy” Nêu yêu cầu về sân bãi, dụng cụ và trang phục để thực hiện tốt các bài tập của từng tiết học.
Xác định cho học sinh rõ về yêu cầu của môn “đẩy gậy” sẽ cao hơn ở các lớp dưới cả về kỹ thuật và thành tích.
Xác định phương pháp tập luyện chủ yếu là phân đoạn, hoàn chỉnh, phân nhóm quay vòng để các em tham gia đựơc tập nhiều lần hơn.
Trên cơ sở đó giáo viên xây dựng một hệ thống các bài tập thật phong phú và phù hợp với từng tiết học, từng giai đoạn và hoàn thiện kỹ thuật thì tiến hành kiểm tra đánh giá kết quả giảng dạy của giáo viên thông qua kết quả học tập của học sinh để so sánh với kết quả qua các năm học và rút ra bài học kinh nghiệm, cần tăng cường, bổ sung các dạng bài tập nào và những bài tập nào không cần thiết hoặc ít hiệu quả thì hạn chế đưa vào sử dụng.
2.1. Tính mới của giải pháp hữu ích
- Giải pháp này có khả năng vận dụng rộng rãi vào trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi thể thao các cấp như: Cấp trường, cấp huyện, cấp tỉnh, cấp học sinh toàn quốc.
- Giải pháp này giúp giáo viên trong công tác huấn luyện và bồi dưỡng HS để tập luyện và thi đấu ở các cấp học như THCS và THPT.
- Giải pháp này giúp học sinh nắm vững kỹ thuật, chiến thuật, tâm lý ổn định và thể lực trong thi đấu.
- Giải pháp này giúp học sinh hình thành phẩm chất, đạo đức, nhân cách, lối sống lành mạnh, ý chí, nghị lực vươn lên trong mọi hoàn cảnh khó khăn gian khổ để đạt đến thành công trong cuộc sống.
2.2. Khả năng áp dụng
Đó là giảng dạy cho học sinh biết thực hiện các bài tập bổ trợ. Thông thường tuỳ thuộc vào thời gian mà tôi sử dụng thay đổi một số bài tập sau vào các tiết học.
* Bài tập 1: Tâp tư thế trụ cơ bản ban đầu.
- Tập tư thế hai chân trụ ngang bằng nhau, một tay nắm chặt đầu gậy để trong lòng bàn tay, đặt sát bẹn của xương chậu, tay kia thẳng nắm chặt thân gậy, lưng thẳng, trọng tâm dồn vào hai chân.
* Bài tập 2: Tập kỹ thuật đi vịt để tăng lực bám trụ.
- Kỹ thuật đi vịt thấp: Người ở tư thế ngồi, trọng tâm dồn vào hai bàn chân, tay chống hông, lưng thẳng, bàn chân di chuyển về phía trước, để trọng tâm cơ thể thấp nhất.
+ Di chuyển 15 – 20m: Lặp lại 3 lần với nam và 2 lần đối với nữ, nghỉ ngơi giữa các lần là 2 - 3 phút, các buổi sau có thể tăng số lần, tăng độ dài hoặc tăng độ khó như lên dốc.
* Bài tập 3: Tập kỹ thuật bật cóc.
- Tập kỹ thuật bật cóc để tăng sức trụ, sức mạnh bàn chân và sức tấn công đối phương.
- Tập kỹ thuật: Hai tay đan chéo đặt sau gáy, dùng lực bàn chân, lực cơ đùi, để đưa cơ thể lên cao về trước, tiếp xúc đất bằng hai bàn chân cùng một lúc, cố gắng bật cao, xa càng tốt.
+ Bật từ 10 – 15m: Lặp lại 3 lần với nam và 2 lần đối với nữ, nghỉ ngơi giữa các lần là 2 - 3 phút, các buổi sau có thể tăng số lần, tăng độ dài hoặc tăng độ khó như lên dốc.
* Bài tập 4: Bài tập nằm ngữa ke bụng.
- Tập kỹ thuật cơ bụng nhằm tăng sức chịu đau cơ bụng.
- Bài tập: Nằm ngữa giữa nền sân, hai tay để sau gáy, hai chân khép lại và nâng thân người lên vuông góc với chân
+ Thực hiện 12 đến 15 cái đối với nam và 8 đến 10 cái đối với nữ, lặp lại đối với nam 3 lần và nữ 2 lần. Các buổi sau có thể tăng số cái lên hoặc tăng số lần.
*Bài tập 5: Nằm sấp chống đẩy nhằm tăng sức mạnh cơ tay và bụng
- Bài tập: Nằm sấp chống hai tay xuống đất, hai tay mở rộng bằng vai, hai chân khép lại và thân người thẳng. Co tay hạ thân người xuống, càng sâu càng tốt, sau đó chống thẳng hai tay lên hết cở và thân người vẫn phải thẳng.
+ Thực hiện 15 đến 20 cái đối với nam và 8 đến 10 cái đối với nữ, lặp lại đối với nam 3 lần và nữ 2 lần. Các buổi sau có thể tăng số cái lên hoặc tăng số lần lên.
* Bài tập 6: Kỹ thuật đi cút kít.
- Tập kỹ thuật đi xe cút kít nhằm tăng sức mạnh cơ tay, sức chịu đau lòng bàn tay, cơ lưng
- Bài tập: Nằm sấp chống hai tay lên và nhờ bạn tập cầm lấy 2 chân. Hai tay thay chân di chuyển về trước.
+ Di chuyển 12- 15 m đối với nam và 8 – 10 m đối với nữ; lặp lại nam 3 lần, nữ 2 lần; nghỉ ngơi giữa các lần là 2 – 3 phút. các buổi sau có thể tăng số lần hoặc tăng độ dài.
* Bài tập chiến thuật 1: Tập thi đấu với nhiều đối tượng.
Cách thức: Hạng cân thấp của nam thi đấu với hạng cân cao của nữ; nữ thi đấu với nam cùng hạng cân.
* Bài tập chiến thuật 2: Tập trụ để người khác đẩy tấn công
Cách thức: Hạng cân trên trụ để cho hạng cân dưới đẩy tấn công. Lưu ý: Hạng cân trên chỉ được phép trụ, không được đẩy; Hạng cân dưới phải đẩy gậy tấn công liên tục và tích cực. Thời gian mỗi lần từ 2 đến 3 phút trở lên.
* Bài tập chiến thuật 3: Tập tấn công nhanh, phòng thủ nhanh
Cách thức: Hạng cân thấp của nam thi đấu với hạng cân cao của nữ. Khi có lệnh của trọng tài thì 1 bên ra đòn tấn công nhanh, bên còn lại thủ nhanh và lấy lại tư thế và tấn công lại.
*Bài tập chiến thuật 4: Tập ép gậy thủ, hạn chế tấn công đối phương
Cách thức: Hạng cân dưới trụ ở thế thấp để cho hạng cân trên tấn công ở tư thế cao hơn. Mục đích khi thi đấu gặp đối thủ mạnh hơn khi họ đang tấn công dồn dập thì nhanh chóng hạ thấp trọng tâm để thủ và tìm cơ hội phản công hoặc thủ hòa cho hết thời gian, chờ hiệp khác để tính tiếp.
*Bài tập chiến thuật 5: Tập nâng gậy tấn công
Cách thức: Hạng cân dưới trụ ở tư thế cao để cho hạng cân trên nâng gây ở tư thế thấp. Mục đích khi thi đấu gặp đối thủ cố tình cố thủ để hòa nhằm tạo lợi thế khi kết thúc trận đấu (vì đối thủ đó nhẹ cân hơn). Cần có các đòn nâng gậy tạo áp lực buộc đối phương khó phòng thủ để dành thắng lợi.
c. Bài tập phát triển thể lực
* Bài tập phát triển sức mạnh
- Bài tập cất bao đá 5kg 7kg đi 10m - 15m. Bài tập lật lốp ô tô 40kg tật liên tục đi quãng đường 20- 40m. Bài tập bật cóc lên dốc 15m. Bài tập gánh tạ đứng lên ngồi xuống 1/3 (góc giữa đùi và cẳng chân là 135 độ)
* Bài tập phát triển sức bền
- Nam chạy 15phút. Nữ chạy 12 phút.
- Ép gậy vào tường 3 phút – 5 phút.
Hiệu quả của bài tập này là phát triển được sức bền của người tập và nâng cao khả năng chức phận cho một số bộ phận cơ quan trong cơ thể như tim mạch, huyết áp, hô hấp, cơ cổ chân, cơ đùi, đồng thời nâng cao sức khỏe cho người tập.
Ø Giải pháp 5 Giai đoạn hoàn thiện thể thao (Kỹ - chiến thuật).
Nhiệm vụ của giai đoạn này là hoàn thiện về thể lực cũng như kỹ thuật trong đẩy gậy để chuẩn bị cho vận động viên thi đấu. Ở giai đoạn này trình độ chuyên môn của các em tương ứng với khi thi đấu. Vì vậy cần chú ý khối lượng vận động tập luyện từ đó có thể áp dụng các bài tập sau: Tăng sức mạnh đối kháng .Vận đông viên hạng cân dưới tấn công và hạng cân trên trụ và cho thi đấu học sinh nam và nữ cùng hạng cân để nè sức chịu đựng.
Một trong những điều cần chú ý là sau khi hoàn thành quá trình huấn luyện cần cho học sinh nghỉ 1 thời gian hợp lý trước khi thi đấu. Đây cũng là giai đoạn cực kỳ quan trọng, ngoài việc tổ chức tập luyện để duy trì tốc độ cao, học sinh biết vận dụng liên kết giữa các giai đoạn để đạt thành tích cao nhất. Mặt khác đây là giai đoạn giáo viên luôn tổ chức kiểm tra thi đấu, theo dõi thành tích hàng tuần của từng học sinh.
Trong các buổi tập giáo viên kết hợp cho học sinh nghỉ ngơi hợp lý. Sau khi thi đấu kiểm tra giáo viên nhận xét đánh giá cụ thể kết quả tập luyện của từng học sinh. Ngoài ra giáo viên cần nhắc nhở học sinh thường xuyên luyện tập theo yêu cầu. Kết hợp với chế độ ăn uống ,nghỉ ngơi hợp lý nhằm mục đích duy trì và đảm bảo thành tích luôn ở thời kỳ cao nhất.
Song song với việc tập luyện ở lớp, việc ra bài tập về nhà và tập luyện ngoại khoá cũng rất quan trọng nó có ảnh hưởng trực tiếp đến kỹ thuật và thành tích của học sinh. Nhưng điều căn bản là phải ra bài tập phù hợp với điều kiện tập luyện ở nhà. Thông thường tôi ra các bài tập giúp học sinh phát triển sức nhanh, sức mạnh của chân như sau:
- Chạy tăng tốc 30m (3 -4 lần/ngày).
- Tại chỗ bật xa, bật cóc (nam 15 lần, nữ 10 lần/ngày).
- Nhảy dây đếm số lần (nam 90 lần, nữ 70 lần/ngày).
- Chạy bước nhỏ, nâng cao đùi, chạy đạp sau.
Trong điều kiện thời gian nghiên cứu không cho phép, tài liệu tham khảo và phương tiện kĩ thuật chuyên môn phục vụ cho việc nghiên cứu còn hạn chế nên đề tài không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong sự đóng góp ý kiến của các bạn đồng nghiệp để chuyên đề này được hoàn chỉnh hơn.
Vũ Văn Thành, Trường PT DTBT Sơn Điền, Di Linh
