Để phòng, chống đuối nước trẻ em

  Đuối nước là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em Việt Nam. Do đó, kỹ năng, giám sát, cộng đồng cảnh giác và hành lang pháp lý chặt chẽ chính là “tấm lá chắn” bảo vệ trẻ trước hiểm họa này.

Dạy bơi cho học sinh trên địa bàn xã Hiệp Thạnh. Ảnh: Nhật Minh

Những con số đáng báo động

  Mỗi năm, gần 2.000 trẻ em Việt Nam tử vong do đuối nước. Đây là sự mất mát đau lòng, để lại khoảng trống không gì bù đắp trong mỗi gia đình có trẻ em mất do đuối nước.

  Theo thống kê của Bộ Y tế, tỷ suất tử vong do đuối nước ở trẻ em vẫn ở mức đáng báo động. Nhóm 0 - 4 tuổi có tỷ lệ tử vong cao nhất với 10,84/100.000 dân; tiếp đến là nhóm 5 - 14 tuổi với 9,72/100.000 dân. Ngay cả thanh, thiếu niên 15 - 19 tuổi cũng không an toàn, với 7,16/100.000 dân. Trong khi đó, tỷ lệ ở người trưởng thành và cao tuổi thấp hơn. Những con số này cho thấy, đuối nước chính là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở trẻ em, đặc biệt trong lứa tuổi mẫu giáo và tiểu học.

  Tại tỉnh Lâm Đồng, từ đầu năm 2025 đến nay ghi nhận 37 trẻ em tử vong do đuối nước. Đơn cử, ngày 15/2, tại bãi biển Mũi Né, em V.K. (SN 2007), ở Đồng Nai gặp nạn khi cùng đoàn trường đi du lịch, tắm biển. Chuyến đi tưởng chừng sẽ để lại nhiều kỷ niệm đẹp, nhưng V.K đã không bao giờ trở về. Chiều 7/4, tại bàu Găng Làng, thuộc xã Hàm Liêm, cháu T.D.K. (SN 2008) cùng em trai xuống gỡ cá thì không may bị đuối nước, dẫn đến tử vong. Qua đó, cho thấy đuối nước có thể xảy ra bất cứ lúc nào, ở bất kỳ nơi đâu có nước. Đây là hồi chuông cảnh báo không thể xem nhẹ.

  Bác sĩ Ngô Văn Ba - Trưởng Khoa Hồi sức tích cực Chống độc, Bệnh viện Đa khoa Bình Thuận cho biết: Đuối nước không chỉ gây tử vong nhanh chóng, mà ngay cả những trẻ được cứu sống cũng có nguy cơ đối mặt với di chứng. Việc thiếu oxy trong quá trình đuối nước dễ dẫn đến tổn thương não, để lại hậu quả từ suy giảm trí nhớ, giảm khả năng tập trung, thậm chí có trường hợp dẫn đến tình trạng sống thực vật. Ngoài ra, phổi cũng có thể bị tổn thương nhu mô, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.

Hướng dẫn học sinh cách sơ cứu đuối nước

Có thể phòng tránh

  TS bác sĩ Vũ Thị Kim Hoa - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam cho biết: Có 6 nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng đuối nước ở trẻ em. Trước hết, nhiều em chưa được trang bị kỹ năng an toàn dưới nước, không biết bơi, nhưng vẫn tự ý ra sông hồ vui chơi mà không lường hết nguy hiểm. Sự chủ quan của người lớn cũng để lại khoảng trống nguy hiểm: chỉ một phút lơ là, thiếu giám sát, tai nạn có thể xảy ra.

  Ngoài ra, môi trường sống quanh trẻ tiềm ẩn nhiều rủi ro như: ao hồ, sông suối, hố nước sâu ngay gần nơi ở nhưng thiếu rào chắn, biển cảnh báo. Việc tham gia phương tiện đường thủy không an toàn, không được trang bị áo phao cũng làm tăng nguy cơ. Đáng lo hơn, vào mùa mưa bão, lũ lụt bất ngờ có thể cuốn phăng mọi thứ, gây nguy hiểm cho trẻ nhỏ. Ở góc độ rộng hơn, công tác quản lý, phòng, chống đuối nước hiện nay vẫn còn thiếu đồng bộ, chưa tạo được chuyển biến mạnh trong cộng đồng.

  TS bác sĩ Vũ Thị Kim Hoa nhấn mạnh: “Đuối nước là vấn đề y tế công cộng, hoàn toàn có thể dự báo và phòng tránh”. Để giảm thiểu tai nạn, các chuyên gia cho rằng cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Gia đình và nhà trường phải trang bị cho trẻ kỹ năng bơi, kỹ năng sinh tồn trong môi trường nước; đồng thời tăng cường giám sát, không để trẻ tự ý tắm sông, hồ, biển khi thiếu an toàn. Chính quyền địa phương cần rà soát, cắm biển cảnh báo, dựng rào chắn ở những khu vực nguy hiểm; tổ chức lớp dạy bơi cộng đồng giá rẻ hoặc miễn phí; huấn luyện kỹ năng sơ cấp cứu cho giáo viên, phụ huynh và thanh thiếu niên. Song song đó, các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh truyền thông, tạo thành phong trào toàn xã hội chung tay bảo vệ trẻ em trước hiểm họa đuối nước.

“Tấm lá chắn” bảo vệ trẻ em

  Đuối nước được xác định là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em Việt Nam. Trước thực trạng này, xây dựng hành lang pháp lý chặt chẽ được xem là “tấm lá chắn” giúp trẻ em an toàn hơn khi tiếp xúc với môi trường nước.

  Pháp luật Việt Nam không chỉ quy định chế tài xử phạt mà còn triển khai các hoạt động giáo dục và xây dựng cộng đồng an toàn. Theo đó, Nghị định 130/2021/NĐ-CP phạt 20 - 30 triệu đồng đối với hành vi không cảnh báo nơi nguy hiểm như: ao, hồ, sông suối, hoặc không tuân thủ biện pháp an toàn trên phương tiện, gây nguy cơ tai nạn cho trẻ. Nghị định 132/2015/NĐ-CP xử phạt hành khách không mặc áo phao khi tham gia giao thông đường thủy từ 100.000 - 200.000 đồng. Đồng thời, Nghị định 36/2019/NĐ-CP yêu cầu các cơ sở kinh doanh thể thao dưới nước phải có nhân viên cứu hộ, cơ sở vật chất, trang thiết bị và xuồng cứu sinh đầy đủ khi hoạt động trên sông, hồ hay biển lớn.

  Về giáo dục kỹ năng và nâng cao nhận thức, Quyết định 1717/QĐ-TTg phê duyệt chương trình Tăng cường kiến thức, kỹ năng phòng, chống đuối nước cho học sinh giai đoạn 2025 - 2035. Chương trình kết hợp với Quyết định 3246/QĐ-BVHTTDL về chương trình Bơi an toàn 2021 - 2030, hướng dẫn rõ ràng về bơi lội và kỹ năng an toàn dưới nước. Các thông tư 45/2021/TT-BGDĐT, 03/2018/TT-BVHTTDL và 15/2012/TT-BGTVT quy định trang thiết bị, cơ sở vật chất, áo phao và tập huấn nhân viên chuyên môn. Những quy định này giúp bảo đảm trẻ em học tập và sinh hoạt gần nước trong môi trường an toàn.

  Về xây dựng cộng đồng an toàn, Quyết định 548/QĐ-LĐTBXH, 170/QĐ-BYT và Kế hoạch 411/KH phối hợp liên ngành nhằm giảm tối đa nguy cơ tai nạn cho trẻ, từ gia đình, trường học đến cộng đồng. Chương trình phòng, chống tai nạn thương tích trẻ em giai đoạn 2021 - 2030 đặt ra các mục tiêu cụ thể: giảm 20% số trẻ tử vong do đuối nước; 8 triệu ngôi nhà và 15.000 trường học đạt chuẩn “an toàn”; 500 xã, phường trở thành “cộng đồng an toàn”. Đồng thời, 70% trẻ từ 6 - 16 tuổi biết kỹ năng an toàn dưới nước, 60% biết bơi, 95% sử dụng áo phao khi tham gia giao thông đường thủy, và 100% nhân viên y tế nắm vững kỹ năng sơ cứu cơ bản. Những chỉ tiêu này góp phần xây dựng mạng lưới bảo vệ toàn diện, nâng cao hiệu quả phòng, chống đuối nước cho trẻ em.

  Thời gian qua, tỉnh Lâm Đồng cũng triển khai nhiều hoạt động phòng, chống đuối nước trẻ em. Các trường học tổ chức lớp bơi, hướng dẫn kỹ năng an toàn dưới nước cho học sinh. Đoàn Thanh niên tổ chức các lớp bơi và kỹ năng phòng, chống đuối nước trong mùa hè. Trong khi đó, các địa phương đẩy mạnh tuyên truyền xây dựng ao, hồ an toàn; cảnh báo nguy cơ đuối nước; khuyến khích gia đình trang bị áo phao cho trẻ khi tham gia giao thông đường thủy... Những nỗ lực này góp phần giảm thiểu tai nạn, bảo vệ an toàn cho trẻ em trên địa bàn.

  Có thể nói, hành lang pháp lý về phòng, chống đuối nước ở trẻ em tại Việt Nam đã tương đối đầy đủ, nhưng hiệu quả phụ thuộc vào phối hợp giữa gia đình, nhà trường và chính quyền địa phương. Gia đình và trường học là “hàng rào đầu tiên” trang bị kỹ năng an toàn cho trẻ, trong khi địa phương cần xử lý vi phạm và triển khai dạy bơi, hướng dẫn kỹ năng an toàn nước. Chỉ khi luật pháp đi đôi với hành động thực tiễn, trẻ em mới được bảo vệ trước nguy cơ đuối nước.

10 nguyên tắc an toàn phòng, chống đuối nước cho trẻ

1. Không xuống nước nếu chưa biết bơi.

2. Không chơi gần ao, hồ, sông, đập nước.

3. Chấp hành quy định khi tham gia giao thông đường thủy, đi tàu thuyền hoặc trong mùa mưa lũ.

4. Học bơi tại lớp có người hướng dẫn, quản lý. Trẻ được coi là biết bơi khi có thể bơi liên tục 25 m, tự nổi ít nhất 90 giây.

5. Không bơi khi không có người giám sát.

6. Không tự ý đi bơi, tắm sông, hồ, biển khi thiếu sự kèm cặp của người lớn.

7. Không bơi ở nơi nguy hiểm, vùng nước lạ hoặc nơi có biển báo cấm.

8. Không bơi trong vùng nước có nhiều bùn lầy.

9. Ra khỏi nước ngay khi cảm thấy mệt.

10. Chỉ bơi ở hồ bơi có cứu hộ, cùng người lớn và tại khu vực an toàn.

Trang Hiếu - Việt Quỳnh.