Người gieo mầm tiếng K’ho ở Ðinh Trang Thượng
Không chỉ dạy tiếng mẹ đẻ, cô giáo trẻ Ka Duys (SN 1999) - giáo viên Trường THCS Tân Thượng, xã Đinh Trang Thượng (Lâm Đồng) còn thắp lên tình yêu văn hóa dân tộc cho học sinh qua những điệu múa xoang, tiếng cồng chiêng.
Cô giáo Ka Duys (thứ 5, từ trái sang) thắp lên tình yêu văn hóa trong mỗi học sinh
Sáng thứ ba, trong bộ váy thổ cẩm rực rỡ, cô giáo Ka Duys bước vào lớp với nụ cười hiền. Trước mắt cô là những gương mặt học trò người K’ho chăm chú đánh vần, nắn nót từng con chữ của dân tộc mình. Với cô giáo Ka Duys, mỗi buổi dạy là một cách “giữ lửa” tiếng mẹ đẻ, vun đắp niềm tự hào văn hóa trong trái tim thế hệ trẻ nơi đại ngàn.
Năm 2020, sau khi tốt nghiệp Trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt, cô giáo Ka Duys trở về giảng dạy tại Trường THCS Tân Thượng, nơi có hơn 95% học sinh là con em đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS). Điều khiến cô trăn trở nhất là nhiều em chưa hiểu sâu về văn hóa dân tộc, thậm chí không biết đọc, viết tiếng K’ho, dần quên tiếng mẹ đẻ. Chính nỗi lo ấy đã thôi thúc cô giáo Ka Duys, ngoài giờ dạy Ngữ văn, tình nguyện dạy thêm tiếng K’ho miễn phí cho học trò. “Nếu không biết văn hóa, không biết tiếng nói, chữ viết của mình, đồng nghĩa với việc quên đi cội nguồn dân tộc. Là người K’ho, tôi thấy mình càng có trách nhiệm góp phần gìn giữ văn hóa, tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình”, cô giáo Ka Duys chia sẻ.
Lớp học tiếng K’ho đầu tiên tại Trường THCS Tân Thượng được mở vào năm 2022, thu hút 40 học sinh khối 7 tham gia. Cô giáo Ka Duys nhớ, đó là giai đoạn khó khăn nhất. Học trò chưa hiểu hết ý nghĩa của việc học tiếng mẹ đẻ, dễ nản trước những con chữ xa lạ. Khó khăn nhất vẫn là nguồn tài liệu, giáo trình gần như không có.
Không lùi bước, cô giáo trẻ miệt mài sưu tầm tài liệu từ nhiều nguồn, tham khảo thêm các già làng, người am hiểu chữ nghĩa, rồi tự biên soạn thành giáo trình phù hợp với học sinh. Để bài giảng sinh động, cô giáo Ka Duys lồng ghép những câu ca dao, tục ngữ, những câu chuyện dân gian của người K’ho. Nhờ vậy, học trò không chỉ học chữ, mà còn thấm đẫm hồn cốt văn hóa dân tộc mình.
Sau 2 năm gắn bó, cô giáo trẻ vui mừng khi thấy sự chuyển biến rõ rệt. Học trò bắt đầu tự hào về tiếng nói, bản sắc của dân tộc mình. Nhiều em chủ động giao tiếp bằng tiếng K’ho trong sinh hoạt hằng ngày, mạnh dạn tham gia các hoạt động ngoại khóa, hội diễn văn hóa ở địa phương, trở thành những “hạt giống” góp phần giữ gìn tiếng nói, chữ viết của dân tộc.
Không chỉ dạy học sinh, cô giáo Ka Duys còn đồng hành cùng những lớp tiếng K’ho dành cho cán bộ, công chức, giáo viên. Cô tin rằng, khi những người trực tiếp làm công tác quản lý, giảng dạy hiểu và nói được tiếng K’ho, khoảng cách sẽ được thu hẹp, sự gắn kết cộng đồng sẽ thêm bền chặt. Song song với việc dạy chữ, cô giáo Ka Duys còn dành thời gian tự học hỏi, tập luyện cồng chiêng, múa xoang, rồi kiên nhẫn truyền dạy lại cho học trò, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống.
Chia sẻ về cô giáo Ka Duys, ông Nguyễn Văn Dũng - Hiệu trưởng Trường THCS Tân Thượng cho biết: “Cô giáo Ka Duys có chuyên môn, lại là người DTTS nên việc dạy chữ K’ho rất thuận lợi. Điều đáng quý là cô dạy hoàn toàn miễn phí, luôn tận tâm và nhiệt huyết với học trò. Đó là điều nhà trường rất trân trọng”.
Giữa nhịp sống hiện đại, khi lớp trẻ ngày càng ít gắn bó với văn hóa truyền thống, sự kiên trì của cô giáo Ka Duys trong việc dạy chữ K’ho, tập cồng chiêng, múa xoang cho học trò càng trở nên đáng trân quý. Ở tuổi 26, cô đang lặng thầm gieo mầm ý thức gìn giữ tiếng mẹ đẻ và bản sắc dân tộc cho thế hệ mai sau, để tiếng K’ho luôn vang vọng giữa đại ngàn.
Nhật Quỳnh
